Podsjetnik na važnije datume is historije islama

Hanefijski mezheb
Apr 27, 2019
27 min read

20. 4. 570. n.e. ili pedeset tri godine prije hidžre 12. rebiul-evvela u gradu Meki, Beki ili Ummul-Kura rođen je posljednji Allahov Poslanik i vjerovjesnik Muhammed a.s. Te iste godine krenuo je abesinski namjesnik Ebraha da poruši Ka'bu ili Bejtullah u Meki; 595. n.e. Muhammed a.s u dvadeset petoj godini života se ženi uglednom udovicom h. Hadidžom; 605. n.e. kada se Muhammedu a.s. navršilo 35 godina on učestvuje u postavljanju kamena Hadžerul-Esved u Ka'bu i u mjesecu ramazanu povlači se na brdo En-Nur u pećinu Hira; 610. n.e. u mjesecu ramazanu u noći Lejletul-kadr Allah dž.š, po meleku Džibrlu- Eminu u pećini Hira na brdu En- Nur počinje objavljivati Muhammedu a.s. Objavu Kur'an a.š.; 615. n.e. prva seoba muslimana, 12 muškaraca i 4 žene, pod vodstvom h. Osmana iz Mekke u Abesiniju; 616. n.e. druga seoba muslimana, osamdeset muškaraca i žena, pod vodstvom Džafera ibn Ebi Taliba, iz Mekke u Abesiniju; 616-619. traje potpuni bojkot i izolacija muslimana; 619. n.e. je Senetu-Huzn - godina žalosti kod muslimana jer su te godine neposredno po bojkotu Muhammcdu a.s. na ahiret preselila dva najvjernija prijatelja i zaštitnika: žena h. Hadidža i amidža Ebu Talib. Iste godine Poslanik je bezuspješno pokušao misiju širenja islama u Taifu; 620. n. e. prvi sastanak na Akabi između Muhammeda a.s. i medinskih hodočasnika od kojih će šestorica iz plemena Hazredž prihvatiti islam; 621. n.e. drugi sastanak na Akabi između Muhammeda a.s. i dvanaest medinskih muslimana i 10 iz plemena Hazredž i dva iz plemena Evs; 622. n.e. treći sastanak na Akabi između Muhammeda a.s. i 73 medinska muslimana i to 71 muškarca i prvi puta dvije žene. Na tom sastanku je dogovorena hidžra Muhammeda a.s. iz Meke u Medinu. Prije hidžre na devet mjeseci dogodio se Poslanikov isra i mi'radž noćno putovanje i najveće vjersko-duhovno uzdignuće; 20.9.622. n.e. ili 12. rebiul-evvela trinaeste godine vjerovjesničke misije dogodila se hidžra, najbitniji događaj u povijesti islama koji muslimani uzimaju za početak svoje ere i zahvaljujući kojem muslimanima ostaju red, poredak, država, organizirana vjerska zajednica - Umma. Poslanik sa najvjernijim prijateljem Ebu Bekrom čini hidžru iz Mekke u Medinu. U toku hidžre u mjestu Kubau, predgrađu Medine, Poslanik gradi prvu džamiju; 624. n.e. druge godine po hidžri uvodi se učenje ezana za oglašavanje namaza. Objavom se mijenja Kibla i naređuje se okretanje prema Ka'bi u namazu, umjesto do tada prema Jerusalimu, u mjescu šabanu naređuje se sijam-post ili treća praktična dužnost islama odnosno treći islamski šart. Sedamnaesti dan ramazana druge hidžretske ili 624. n.e. odigrala se presudna povijesna bitka za opstanak muslimana između 314 muslimana i 1000 mekkanskih idolopoklonika, 120 km jugoistočno od Medine na Bedru. Iako trostruko malobrojniji i slabije naoružani, muslimani su neprijateljima nanijeli desetorostruko veće gubitke. Ovo je bila prva bitka u kojoj je jedan Poslanik izveo vojsku organiziranih muslimana ili ummet u odbrani islama i muslimana; 625. n.e. treće hidžretske u mjesecu januaru odnosno ševvalu, nakon godinu i dvadeset dana iza Bedra odigrala se Bitka na Uhudu, četiri milje sjeveroistočno od Medine između 700 muslimana i 3000 mekkanskih idolopoklonika. Muslimane je predvodio kao i na Bedru Muhammed a.s., a Mekkelije Ebu Sufjan. Muslimani su na Uhudu doživjeli težak poraz. Imali su 70 šehida i još toliko ranjenih i zarobljenih; 627. n.e. pete hidžretske početkom februara odnosno u ševvalu dogodila se bitka kod Hendeka (Jarka) za odbranu Medine između 3000 muslimana i 10000 mekkanskih idolopoklonika. Poslije dvadesetodnevnog uzaludnog opsjedanja grada Mekkanci su se morali povući, a muslimani su zahvaljujući iskopanim rovovima odbranili grad Medinu; 628. n.e. šeste hidžretske muslimani sklapaju prvi pravni Ugovor na El-Merraru ili Hudejbiji i time su priznati kao ravnoravan faktor. To je godina Poslanikove diplomatske aktivnosti u kojoj šalje pisma bizantijskom caru Herkaliju, perzijskom caru Kisru Pervizu, njegovom namjesniku Bazanu u Jemenu, abisinskom kralju Negusu. njegovom namjesniku u Egiptu Džerir ibn Meti i vođi Kopta Mukakvisu; 628. n.e. sedme hidžretske muslimani zauzimaju Hajber. Nakon zauzimanja Hajbera u Medinu su se vratili izbjegli muslimani u Abesiniju; 629. n.e. sedme po hidžri muslimani obavljaju mali hadždž ili urnru i doživljavaju poraz na Muti; 630. n.e. osme hidžretske u mjesecu ramazanu muslimani oslobađaju Mekku, Beku ili Ummul-Kura, a u mjesecu ševvalu iste godine bila je bitka na Hunejnu; 630. n.e. devete hidžretska je godina delegacija u kojoj Poslanika posjećuju deputacije raznih plemena i to je godina pohoda muslimana na Tebuk i rušenja munafičke džamije u Zu-Avvamu; 631. n.e. devete hidžretske muslimani obavljaju prvi puta pravi ili veliki hadždž pod vodstvom Ebu Bekra, obznjanjuje se Deklaracija na Mini u kojoj se mušricima i nemuslirnanima zabranjuje pristup Ka'bi a muslimanima hadž saopštava kao obligatna dužnost. Deklaraciju čita h. Alija; 632. n.e. deseta hidžretska je godina Poslanikovog oprosnog hadža i njegovog govora na Arefatu. To je i godina Poslanikovog preseljenja na ahiret; 632. n.e. jedanaeste hidžretske Ebu Bekr je izabran za prvog halifu u povijesti islama i time je otpočela vladavina Hulefai-Rašiduna; 633. n.e. poslije nekoliko pobjeda nad Perzijancima islamski vojskovođa Halid ibn Valid u Iraku zauzima čitavu dolinu rijeke Eufrat; 634. n.e. trinaeste hidžretske Ebu Bekr umire a h. Omer na njegov prijedlog je izabran za drugog halifu; 634. n.e. u augustu ili trinaeste hidžretske u džumadel-ahiru muslimanska vojska pod vodstvom Halid ibn Velida nanosi težak poraz Bizantiji kod Jermuka. 635. n.e. od Bizantije muslimani zauzimaju Damask, Kinisirin, Kisariju i Edžnadin; 636. n.e. početkom februara muslimanska vojska pod komandom Sad ibn Ebi Vekasa na Kadisiji nanese strašan i veliki poraz Perzijancima čime je bila zapečaćena sudbina hiljadugodišnjeg carstva koje je osnova Kir I. Muslimani su odmah zauzeli glavni grad Ktesifon; 637. n.e. šesnaeste godine po hidžri h. Omer uvede islamski hidžretski kalendar. Taj kalendar se računa od hidžre iz Mekke u Medinu 622.; 637. n.e. kod Dželvelaa pod komandom Hašim ibn Utbe muslimani po-bijediše Perzijance; 638. n.e. u aprilu nakon predaje ključeva grada Jerusalima halifi h. Omeru muslimani zauzeše taj grad središte glavnih svjetskih religija. Muslimanska vlast u Jerusalimu je trajala 1321. godine; 639. n.e. muslimani od Perzijanaca zauzeše: Isfahan, Azerbejdžan, Rej i Bab. Iste godine u Egiptu muslimani pod komandom Amr ibn Asa zauzimaju Vavilon i Memfis, drevni faraonski grad; 641. n.e. u decembru muslimanska vojska pod komandom Amr ibn Asa nakon petnaestomjesečnog opsjedanja zauze Aleksandriju; 642. n.e. pobjedom kod Nihavenda muslimani su dokrajčili perzijsko carstvo; 643. n.e. pod vodstvom Ukbe ibn Nafia muslimani u Africi zauzimaju Tripolis; 644. n.e. u muslimanske ruke padaju: Hemedan (Hemezan), Isfahan, Kerman i dio Sedžistana; 644. n.e. trećeg novembra ili 26. zul-hidždžeta 23. hidžretske godine, nakon tri dana od atentata koji je nad njim izvršio perzijanac Firuz Ebu Lu' Lue h. Omer je umro; 644. n.e. sedmog novembra ili 30. zul-hidždžeta posebno izborno tijelo u sastavu (Alija, Talha, Osman, Zubejr, Vekas, Avf i Abdullah ibn Omer) izabra h. Osmana za trećeg hulefai-rašiduna. To izborno tijelo za života je predložio h. Omer; 647. n.e. h. Osman poče da smjenjuje najpoznatije i najzaslužnije voj- skovode i namjesnike počevši od Sad ibn Ebi Vekasa, Amra ibn Asa je još prije smijenio; 649. n.e. Osmanov vojskovođa Muavija zauzima otok Kipar; 650. n.e. muslimanska vojska zauzima otok Aruad; 651. n.e. poginuo je posljednji perzijski vladar Jezdedžird u blizini Mer- va; 652. n.e. poislamljeni Jevrejin Abdullah ibn Sebe poče zastupati i propagirati ideju da Muhammeda a.s. na zemlji treba zastupati prvi pomagač h. Alija; 652. n.e. Muslimani pod komandom Abdullah ibn Sarha odbijaju bizantijsku mornaricu od Aleksandrije; 654. n.e. Muslimani su se iskrcali na otok Rodos: 655. n.e. kod likijske obale muslimanska flota pod komandom Muavija i Abdullab ibn Sarha u velikoj i značajnoj pomorskoj bici uništila je 500 bizantskih lađa; 656. n.e. ili 35. hidžretske za četvrtog halifu i posljednjeg od hulefai-rašiduna izabran je h. Alija; 656. n.e. devetog decembra dođe do bratoubilačke bitke Vakaatul-džemel u blizini Basre između h. Alijine vojske s jedne i Zubejrove, Talhine i h. Aišine vojske s druge strane. Pobijedila je h. Alijina vojska; 657. n.e. krajem jula ili 1. safera 36. hidžretske godine dođe do bitke na Sifinu južno od Rake na zapadnoj strani Eufrata između h. Alijine i Muavijine vojske. H. Alijina vojska je bila pred pobjedom ali je političkom prevarom kasnije izgubila dobijenu bitku; 659. n.e. kod Nahrivana (Nahrevana) h. Alijina vojska je nanijela katastrofalan poraz haridžijama; 661. n.e. ili 15. dan ramazana 40. hidžretske haridžija Abdurrahman ibn Muldžem je izvršio atentat na h. Aliju; Sedamanesti dan ramazana 40. hidžretske ili 661. hidžretske h. Alija je podlegao ranama. 661-750. n.e. ili 41-132. h. Emevije kao prva dinastija u povijesti isla- ma dolaze na vlast; 661. n.e. ili 41. hidžretske dolazi na vlast prvi emevijski vladar i halifa Muavija; 680. n.e. 60. hidžretske nakon 75. godina života, 20 godina namjesniko-vanja i 20 godina hilafeta Muavija je preselio na ahiret; 680. n.e. na vlast dolazi Muavijin sin Jezid I; 680. n.e. ili 10. inuharrema 61. hidžretske dolazi do pogibije Poslanikovog unuka h. Husejna i 73 člana njegove porodice na Karbeli od Jezidove vojske; 683. n.e. kao reakciju na ubistvo h. Husejna pobuni se Hidžaz i za halifu izabra Abdullah ibn Zubejra; 683. n.e. Jezidova vojska napade pobunjenu Medinu i ubi 10 hiljada muslimana među kojima 700 sahabija i ensarija. Ubrzo iza toga Jezid I je umro; 683, n.e. 64. hidžretske iza Jezida I na čelo emevijskog hilafeta dolazi Muavija II. Muavija II je vladao svega tri mjeseca do 684. n.e. ili 64. hidžretske godine; 684. n.e. ili 64. hidžretske na čelo emevijskog hilafeta dolazi Mervan I el-Hakim; 685. n.e. ili 65. hidžretske halifu Mervana el- Hakima je udavila žena Halida; 685. n.e. 65. hidžretske Mervana na čelu hilafeta nasljeduje sin Abdul- Melik; 686. n.e. šiijski voda Muhtari Sekafija u pobni protiv hilafeta zauzima Kufu. Iste godine Sekafiju i njegovu vojsku porazi brat Abdullah ibn Zubejra, Musab. 687. n.e. Musabovu vojsku porazi vojskovođa Abdul-Melika Hadždžadž ibn Jusuf; 691-692. n.e. emevijski vojskovođa Hadždžadž napada Mekku, razara je i ubija Abdullah ibn Zubejra i tako se nakon 9 godina završava dvovlašće u zemlji; 694. n.e. halifa Abdul-Melik imenuje Hadždžadž ibn Jusufa za namjesnika Iraka u Kufi i Basri; 694. n.e. Hadždžadž guši pobunu haridžija u Horosanu; 705. n.e. ili 86. hidžretske umro je Abdul-Melik peti emevijski halifa; 705. n.e. ili 86. hidžretske na čelo hilafeta dolazi Abdul-Melikov sin Velid I; 711. n.e. Velidov vojskovođa Tarik ibn Zijad sa 12 hiljada konjanika stupa na tlo Španije; 712. n.e. Emevije pod komandom namjesnika Afrike Musa ibn Nusajra zauzimaju Španiju i glavni grad Toledo; 715. n.e. ili 96. hidžretske umire šesti emevijski halifa Velid I; 715. n.e. ili 96. hidžretske na čelo hilafeta dolazi drugi Abdul-Melikov sin Sulejman; 716. n.e. Sulejmanova vojska vrši osvajanja u Taberistanu, Džurdžanu, Azerbejdžanu, Gruziji i Jermeniji; 716-717. n.e. Sulejmanova vojska pod komandom njegovog brata Mesleme bezuspješno pokušava da zauzme Carigrad; 717. n.e. u toku pokušaja zauzimanja Carigrada njegova brata, halifa Sulejman umire; 717. n.e. ili 99. hidžretske godine za halifu po Sulejmanovoj oporuci dolazi Omer ibn Abdul-Aziz, iako nije bio Abdul-Melikov sin; 720. n.e. ili 101. hidžretske godine Omer ibn Abdul-Aziz umire; 720. n.e. ili 101. hidžretske godine na čelo hilafeta dolazi treći Abdul-Melikov sin Jezid II kao deveti emevijski halifa; 724. n.e. ili 105. hidžretske Jezid II ibn Abdul-Melik umire; 724. n.e. ili 105. hidžretske na čelo hilafeta dolazi četvrti Abdul-Melikov sin Hišam; 725, n.e. Hišamov emir Španije Jezid ibn Ambese prodire u Španiju i osvaja grad Lion; 725, n.e, Hišamov vojskovođa Sad potuče Turke i protjera ih iz Kurdistana i Azerbejdžana; 731. n.e. emevijski vojskovođa Abdurrahman Gafikija u Francuskoj zauzima grad Bordo; 732. n.e. udružena evropska vojska pod komandom Karla Martela zaustavlja muslimansku kod Poatjea u Francuskoj; 732. n.e. poslije dva pokušaja Turaka da zauzmu Semerkand Emevije su ih pobijedile kod Belha; 743. n.e. Hišam ibn Abdul-Melik umire; 743. n.e. ili 125. hidžretske na čelo hilafeta dolazi Velid II sin Jezida II; 745. n.e. ili 126. hidžretske na čelo hilafeta dolazi dvanaesti emevijski halifa Jezid III; 745. n.e. ili 126. hidžretske na čelo hilafeta dolazi trinaesti emevijski halifa Ibrahim brat Jezida III; 745. n.e. ili 127. hidžretske na čelo hilafeta dolazi posljednji četrnaesti emevijski halifa Mervan II ibn Muhammed; 750. n.e. ili 132. hidžretske godine, Marvan II ibn Muhammed je ubijen u Egiptu od Abbasija; (Tako se te godine nakon 90 godina završila vladavina Emevija, a otpo-čela petstoosmogodišnja vladavina Abbasija od 750-1258. godine); 715.-795. živi Enes Ibn Malik, jedan od prvih pravnih teoretičara u islamu; 751. vizantijski car Konstantin šalje vojsku i osvaja od islamske države Malatiju i Kalkilu. Iste godine podiže se nova prijestolnica Abbasija Enbara ili Hašimija; 756.-1031. iz sastava Hilafeta izdvaja se i nastaje nova islamska država Emevija u Španiji; 762. Abbasije podižu novi glavni grad Medinetus-Selam ili Bagdad na zapadnoj obali Tigrisa; 767. na Ahiret preselio Imam Ebu Hanife, rođen 700. godine. Iste godine je rođen Imami Šafi; 777. islamska vojska zauzima grad Barbed u Indiji; 778. Karlo Veliki prodire sa vojskom u Španiji sve do Saragose, gdje mu Abdurrahman IIl nanosi težak poraz; 782. Harun Er-Rešid sa vojskom opsjeda Carigrad; 786. Abdurrahman I počinje gradnju ogromne džamije u Kordobi sa 1293 stuba koja je danas katedrala; 788.-974. iz sastava Hilafeta izdvaja se i nastaje nova islamska država Idrisijja u Maroku; 794. u Bagdadu se podiže prva fabrika papira u Hilafetu; 802.-908. Hilafet priznaje Aglebijjama u sjeveroistočnoj Africi pravo na autonomiju; 803. Harun Er-Rešid likvidira vezirsku porodicu Bermekijja; 808. Harun-Rešid kreće da uguši pobunu u Horasanu. Na putu se razboli i umre u Tusu; 810.-870. živi poznati i priznati skupljač Hadisa Muhammed El-Buhari; 818. iz sastava Hilafeta izdvaja se i nastaje nova islamska država Zejdijja u južnom Jemenu; 820--872. iz sastava Hilafeta izdvaja se i nastaje nova islamska država Tahirijja u Perziji; 820. u Bagdad sa ogromnom pratnjom ulazi halifa El-Me'mun; 827.-109I. muslimani iz dinastije Aglebijja zauzimaju otok Siciliju; 830. El-Me'mun podiže prvu veliku školu u Hilafetu BejtuI-Hikmeti – kuća mudrosti; u ratu sa Bizantijom u blizini Tarsusa halifa El-Me'mun se razboli i umrije; 838.-923. živi veliki povjesničar Ibn Džerir Et-Taberi; 838. uhvaćen je i pogubljen raskolnik-zindik Babek Huremi koji je zagovarao zajednicu žena i dobara i javnu prostituciju; 841. muslimani zauzimaju Bari u južnoj Italiji, a 846. godine skoro cijelu južnu Italiju; 861 .-997. formira se i izdvaja iz Hilafeta država Džaferija u sjevernom Jemenu; 864.-996. formira se i iz sastava Hilafeta izdvaja država Zejdijja-Alevijja u Taberistanu; 865.-925. živi ljekar, naučnik i filozof Muhammed Er-Razi; 867.-908. formira se i iz sastava Hilafeta izlazi država Saffarijja u Perziji; 868.-905. formira se autonomna država Tuhmijja u Egiptu; 874.-999. formira se i iz sastava Hilafeta izdvaja država Samanijja u Turkestanu; 879.-930. formira se i iz sastava Hilafeta izdvaja samostalna država Sadžijja u Azerbejdžanu; 900. u Egiptu se osniva fabrika papira; 909.-1171. formira se i iz sastava Hilafeta izdvaja samostalna država Fatimijja u sjevernoj Africi i Egiptu; 928.-1042. formira se samostalna država Zijarijja u Džurdžanu (Gruzija); 924. Abdurrahman III prodire do Pampelune, glavnog grada Navare; 929.-1004. formira se samostalna dinastija Hamdanijja u sjevernom Iraku i Siriji; Iste godine Abdurrahman III se proglašava za halifu u Španiji; 932.-1055. formira se samostalna država Buvejhijja u Perziji; 932.-1164. formira se samostalna država Ejlekijja u Turkestanu; 935.-969. formira se samostalna država Ihšidijja u Egiptu i Siriji; 937.-962. Abdurrahman III započinje dvadesetpetogodišnju gradnju dvorca Ez-Zehra u Kordobi sa 4.300 stubova; 949.-983. vlada najznačajniji buvejhijski vladar Adudud-Devle; 962.-1186. formira se samostalna velika država Gaznevijja u Afganistanu, Pakistanu i dijelovima Indije. Gaznevijje su bili lojalni halifi u Bagdadu; 969. Fatimijski vojskovođa Dževher zauzima Fustat i udara temelje današnjem Kairu; 972. Dževher u Kairu počinje gradnju Džami'ul-Ezhera, najvećeg i najstarijeg islamskog sveučilišta u svijetu; 973. El-Kahira - Kairo je postao prijestolnica Egipta; 973.-1048; živi astronom, istraživač i filozof EI-Biruni; 996.-1096. formira se samostalna dinastija Ukajlijja u Mevsilu – Mosulu; 997.-1030. vlada najznačajniji gaznevijski vladar Mahmud Gaznevi; 1000.-1220. formira se u Turkestanu samostalna dinastija Šahova Harezma u pokrajini Harezma; 1002. nakon 52 bitke u životu, smrtno ranjen, na Ahiret je preselio veliki vezir i vojskovođa u Španiji Muhammed El-Mensur; 1005. Fatimijski vladar El-Hakim osniva višu školu Darul-Hikmeti ili Darul-Ilmi (Kuća mudrosti ili Kuća znanosti) u Kairu; 1018.-1092. živi veliki vezir Seldžuka, Nizamul-Mulk; 1031. kraj Emevijskog Hilafeta u Španiji; 1037.-1307. formira se velika dinastija Turaka Seldžuka lojalna halifi na tlu Male Azije, Perzije, Afganistana, Iraka i Pakistana; 1041.-1186. formira se i vlada ogranak Kermanskih Seldžuka u Perziji; 1055. Seldžuk Togrul preuzima Bagdad od Buvejhija; 1056.-1146. formira se samostalna država Murabita u sjevernoj Africi; 1058.-1111. živi jedan od najvećih alima u povijesti islama Ebu Hamid El-Gazali; 1061.-1106. vlada najznačajniji vladar Murabita Jusuf Ibn Tašefin; 1063.-1073. vlada veliki Seldžuk Alp-Arslan; 1065. u Bagdadu Nizamul-Mulk podiže veliku školu – Nizamijju; 1071. Alp-Arslan pobjeđuje kod Malasgirta deset puta brojniju bizantijsku vojsku; 1073.-1092. vlada najslavniji seldžučki vladar Melikšah; 1076. po naređenju Melikšaha veliki vezir Nizamul-Mulk podiže opservatorij u Bagdadu, a matematičari i astronomi pišu mu kalendar - Takvimu Dželalejn; 1077.-1302. formira se ogranak maloazijskih Seldžuka; 1078.-1117. vlada sirijski ogranak Seldžuka sa prijestolnicom u Halepu; 1090. Murabiti pripajaju svojoj državi Španiju i njome vladaju šezdeset godina; 1091. kraj muslimanske vladavine na Siciliji i južnoj Italiji; 1095. u Klermon Feranu na Crkvenom saboru papa poziva sve kršćane u Evropi u sveti Križarski rat protiv muslimana; 1096. otpočinju skoro dvjestogodišnji Križarski ratovi protiv islama i muslimana; 1099. 15. jula, križari osvajaju Jerusalim i prolijevaju potoke nevine muslimanske krvi na tlu Maroka, Alžira, Tunisa i Tripolisa; 1100. osniva se fabrika papira u Maroku;. 1120.-1269. formira se u sjevernoj Africi na tlu Maroka, Alžira, Tunisa i Tripolisa samostalana država Muvehhida; 1130.-1163. na čelu muvehhidske države je najznačajniji vladar Abdul-Mu'min Ibn Ali; 1147.-1149. traje Drugi križarski rat u Palestini i Siriji protiv muslimana; 1150.-1212. nakon petogodišnjeg ratovanja od 1145. godine Muvehhidi svojoj vlasti pokoravaju sve muslimanske državice na tlu Španije; 1150. osniva se fabrika papira u Španiji; 1150. El Idrisi sa Sicilije sačinio detaljnu mapu tada poznatog svijeta; 1171.-1250. formira se samostalna dinastija Ejjubija u Egiptu i Siriji; 1183. osniva se specijalni crkveni sud Inkvizicija koja se ukida tek 1823. godine; 1186.-1290. formira se samostalna država Gurijja na prostorima gdje su vladali Gaznevijje; 1187. Salahuddin Ejjubi, nakon 88 godina, oslobađa Jerusalim od Križara; 1189. francuski i engleski kralj Filip II i Ričard Lavljeg srca sa njemačkim carom Fridrihom Barbarosom vode Treći križarski rat protiv muslimana; 1192. sklapa se Mirovni ugovor između Križara i Salahuddina Ejjubije prema kome je obala Lepanta pripala Križarima, a u muslimanskim rukama je ostao Jerusalim; 1193. na Ahiret je, nakon 22 godine vladavine, preselio osnivač Ejjubija, vojskovođa i državnik Salahuddin Ejjubija, oslobodilac Jerusalima; 1202.-1204. vodi se Četvrti križarski rat; 1206. na Ahiret je preselio najznačajniji vladar Gurijja - Muhammed El-Guri. 1212. vodi se Peti križarski rat (fanatični pohod djece); 1212. Muhammed En-Nasir, muvehhidski vladar i vojskovođa kod Las Navasa De Tolosa gubi bitku od kastiljskog kralja Alfonsa VIII i to je kraj vladavine Muvehhida u Španiji i početak kraja vladavine muslimana na Pirinejima; 1219. mongolski vladar Džingis Han osvaja i ruši Buharu, Semerkand i Taškent; 1219.-1221. vodi se Šesti križarski rat protiv Egipta; 1228.-1229. vodi se Sedmi križarski rat u kome je Kamil Ibn Adil (vladar Egipta) po ugovoru predao križarima Jerusalim; 1232.-1492. formira se posljednja samostalna islamska država na tlu Španije - Ahmerijja u Grenadi; 1234. halifa El-Mustansir je u Bagdadu sagradio univerzitetski centar Mustansirijju; 1248.-1252. vodi se Osmi križarski rat protiv Egipta; 1250.-1382. formira se samostalna tursko-memlučka dinastija u Egiptu; 1260. Turci Memluci kod Ajn Džaluta zaustavljaju prodor Mongola u Egipat; 1260.-1277. vlada najznačajniji tursko-memlučki vladar Zahir Ruknuddin Bejbers; 1267. Malik Zahir Bejbers nanio konačni udarac krstašima i potisnuo ih s teritorija na kojima su se do tada držali; 1261. ponovo se uspostavlja Abbasijski hilafet u Kairu; 1270. vodi se Deveti križarski rat protiv Egipta i Tunisa; 1290.-1320. formira se i samostalno vlada dinastija Ali-Kildži na prostorima Gurija; 1291. vodi se Deseti i posljednji križarski rat u kome su muslimani od Križara oslobodili posljednje uporište – Akku; 1297. vladar Alauddin iz dinastije Ali Kildži kod Lahorea sukobio se sa 100.000 Mongola i pobijedio ih; 1300. islam dospio na Indoneziju preko sjeverne Sumatre; 1326. Bursa postaje glavni grad Osmanskoga carstva; 1331. Osmanski sultan Orhan zauzima Nikeju; 1328.-1826. sultan Orhan sa bratom Aledinom i Halil Čenderlijem formira vojni red pješadije – Jeničare; 1336.-1405. živi tatarski vladar, rušiteilj ravan Džingis Hanu, Timur Lenk; 1338. Osmani zauzimaju Izmir (Efes); 1345. Turci Osmani prvi puta prelaze u Evropu;. 1354. Turci Osmani zauzimaju Galipolje (Gelioblu ili Kalliopolis), prvo uporište u Evropi; 1361. Turci Osmani zauzimaju Edirnu - Drinopolje ili Adrianopolis; 1369. Edirna postaje druga prijestolnica Osmanskoga carstva; 1371. Osmanska vojska nanosi veliki poraz ujedinjenim hrišćanskim vojskama na rijeci Marici; 1375. Ibn Haldun napisao svoju čuvenu interpretaciju povijesti (El-mukaddima); 1382. Osmanska vojska zauzima Sredac – Sofiju; 1386. Osmanska vojska zauzima Niš; 1389. Osmanska vojska nanosi veliki poraz Raškoj i hrišćanskim vojskama na Kosovu Polju; 1392. Osmanska vojska zauzima Skoplje; 1395. Vlaški vojvoda Mirča nanosi Osmanima poraz na Rovinama kada je poginuo Marko Kraljević kao turski vazal; 1396. Osmani nanose poraz kršćanskoj vojsci kod Nikopolja; 1402. turskoosmanska vojska doživljava poraz kod Angore - Ankare od Timur Lenka; 1453. Turci Osmani i sultan Fatih zauzimaju glavni grad Bizantije Carigrad - Konstantinopolis koji postaje Istanbul i nova treća prijestolnica Turskoosmanske carevine; 1459. padom Smedereva Despotovina Srbija ulazi u sastav Osmanske carevine; 1463. Turci Osmani zauzimaju Bosnu i ona u okviru osmanske carevine postaje Bosanski sandžak sa sjedištem u Sarajevu; 1474.-1546. živi veliki osmanski admiral - Kapudan paša Hajrudin Barbarosa; 1475. Krim ulazi u sastav Osmanske carevine. 1478.-1480. Albanija, Jonski Otoci i Otranto ulaze u sastav Osmanske carevine; 1480.-1541. živi Gazi Husrevbeg, sandžakbeg i najveći vakif u povijesti Bosne; 1482. zauzimanjem Herceg Novog Turci Osmani su dovršili osvajanje Hercegovine; 1492. padom Grenade, posljednje islamske državice na tlu Spanije, otpočela je stoljetna inkvizicija nad muslimanima i Jevrejima na Pirinejima; 1499. Crna Gora ulazi u sastav Osmanske carevine; 1500. Safavidi došli na vlast u Perziji; 1501. pokrajine Leon i Kastilja (Španija) izdaju dekret prema kome se svi muslimani u njima moraju odreći islama ili iseliti; 1505.-1579. živi veliki vezir i najsposobniji diplomata Osmanske carevine Mehmed paša Sokolović; 1514. Osmanska vojska kod Ćal Dirana pobjeđuje Perzijance i zauzima Tabriz; 1515. u sastavu Osmanske carevine ulaze Ermenija, Mezopotamija i Kurdistanija, 1516. kod Merdž Dabika u blizini Halepa osmanska vojska pobjeđuje egipatsku; 1517. Osmanska vojska kod Kaira pobjeđuje Turke Čerkeze i tako u sastav Osmanske carevine, pored Sirije, ulaze još i Egipat i Hidžaz; 1517. povlači se posljednji abbasijski halifa El-Mutevekkil III u korist osmanskog sultana i prvog halife Selima I Javuza; 1521. Turci Osmani zauzimaju Beograd; 1525. Aragon izdaje Dekret prema kome se svi muslimani moraju odreći islama ili iseliti iz te države na Pirinejima; 1526. osnovana dinastija Mogula u Indiji; 1526. bitka i pobjeda Turaka Osmana na Mohaču u boju protiv Ugarske; 1529. prvi pohod na Beč sultana Sulejmana II Zakonodavca; 1530.-1531. Gazi Husrevbeg podiže podiže Begovu džamiju; 1532. drugi Sulejmanov pohod na Beč; 1535. Osmanska država sklapa ugovor sa Francuskom o trgovini i privrednoj saradnji – Kapitulacije; 1537. Gazi Husrevbeg podiže Begovu medresu i biblioteku; 1541. padom Budima čitava Ugarska ulazi u sastav Osmanske carevine; 1556. Filip II izdaje Zakon prema kome su svi muslimani dužni napustiti islam, arapski jezik, islamsku nošnju i islamski način života u Španiji; 1566. Osmansku vojsku je pod Sigetom zaustavio Nikola Zrinjski; Tada umire i sultan Sulejman II Zakonodavac; 1568.-1570. u sastav Osmanske carevine ulazi Jemen; 1571. u sastav Osmanske carevine ulazi Kipar i osmanska flota kod Lepanta u sukobu sa mletačkom flotom trpi veliki poraz; 1574. u sastav Osmanske carevine ulazi Tunis; 1580. Bosna, do tada sandžak, postaje ejalet na čelu sa prvim beglerbegom Ferhad pašom Sokolovićem sa sjedištem u Banioj Luci; 1580. Osmanska carevina sklapa ugovor sa Engleskom o trgovini i privrednoj saradnji – Kapitulacije; 1590. izvršen je atentat na budimskog beglerbega Ferhad pašu Sokolovića; 1592. poslije zauzimanja Bihaća Hasan paše Predojevića taj grad ulazi u sastav Bosanskoga ejaleta; 1596. Turci Osmani zauzimaju Eger; 1599. uspon muslimanske države Bornu (Nigerija); 1600. uspon Perzije pod vlašću šaha Abbasa; 1600. Turci Osmani zauzimaju Kanižu; 1600. iz Bosanskog u Kaniški ejalet izdvaja se Požeški sandžak; 1606. na ušću Žitve u Dunav Osmanska carevina sklapa mir sa Habzburškom monarhijom; 1609. Filip III potpisuje naredbu o konačnom protjerivanju svih muslimana sa tla Španije; 1621. nakon poraza od Poljaka Turci Osmani sklapaju s njima Hotinjski mir; 1631. štampa se prvi riječnik na Tursko-bosanskom jeziku Potur Šahidija autora Uskufi Kaimije; 1683.-1699. vodi se Veliki ili Bečki rat između Osmanske carevine i Habzburške monarhije; 1686. Turci Osmani gube Budim; 1689. Ludvig Badenski opkoljava i zauzima Zvornik; 1693. Osmanska vojska kod Bosanske Dubice doživljava veliki poraz od habzburške vojske; 1697. princ Eugen Savojski osvaja sva mjesta dolinom rijeke Bosne i konačno osvaja i spaljuje Sarajevo; 1699. završava se Bečki rat Karlovačkim mirom kojim Turci Osmani gube velike teritorije, dva ejaleta i nekoliko sandžaka. To ima za posljedicu početak prvog velikog genocida nad Bošnjacima u Lici, Dalmaciji, Ugarskoj, Kordunu, Slavoniji i Boki; 1699. sjedište Ejaleta iz Sarajeva se prenosi u Travnik; 1700. istanbulskim mirom Rusija je od Osmanske carevine dobila grad i luku Azov; 1702.-1762. živi islamski mislioc i reformator u Indiji Šah Velijjullah; 1703.-1787. živi osnivač Vehabija i veliki reformator Muhammed Ibn Abdulvehab; 1710.-1711. vodi se Rusko-turski rat u kome Rusi doživljavaju poraz na Prutu; 1711. vrši se drugi genocid nad Bošnjacima na Cetinju uoči Badnje večer; 1711. Osmani u svoj sastav vračaju Azov; 1714.-1718. vodi se rat Mletačke republike i Habzburške monarhije protiv Osmanske carevine u kome su Osmani doživjeli poraz i gubitak velikih dijelova Bosanskog ejaleta. Rat je završen Požarevačkim mirom 1718. Osmani su se morali odreći Srijema, Banata, sjeverne Srbije, male Vlaške i deset kilometara teritorija Bosne od rijeke Save u unutrašnjost; 1717. Habzburška monarhija osvaja Imotski; 1727. otišlo je 5.200 Bošnjaka na Perzijsko ratište i samo ih se desetina vratila; 1737. otišlo je deset hiljada Bošnjaka na rusko ratište i skoro svi su izginuli kod Ozije; 1737. Bošnjaci su u boju pod Banja Lukom nanijeli veliki poraz Habzburškoj monarhiji; 1737.-1739. vodi se rat između Habzburške monarhije i Osmanske carevine. Rat se završio beogradskim mirom 1739. godine prema kome su Osmani povratili neke izgubljene teritorije u prethodnom ratu; 1747.-1757. dolazi do pobuna Bošnjaka u Bosanskom ejaletu; 1752.-1762. Mehmed paša, bosanski vezir, guši pobune u Bosni; 1757. porazivši vladara Siradžu devle kod Plejzija (Plassy) Englezi započeli osvajanje Indijskog potkontinenta. U muslimanski svijet počeo prodor kolonijalizma koji je rezultirao gubljenjem političke nezavisnosti, ekonomskom eksploatacijom i idejnim mrtvilom; 1768.-1774. vodi se rat između Rusije i Osmanske carevine. Rat se završio porazom Osmanlija, koji su izgubili Krim i Kuban, i priznanjem pokroviteljstva Rusiji nad Vlaškom i Moldavijom prema odredbama mira u Kučuk Kajnardžiju iz 1774. godine; 1788.-I791. dolazi do Dubičkog rata između Habzburške monarhije i Osmanske carevine koji se završava status quoom i mirom u Svištovu 1791. godine. Prema odredbama ovoga mira, Osmani su zadržali sva mjesta u Bosni ali su u Hrvatskoj morali ustupiti Lapac, Srb i pojas ispod Plješevice i Plitvičkih jezera Habzburškoj monarhiji; 1792. poslije rata dolazi do mira između Rusije i Osmanske carevine u Jašiju; 1796.-1804. Vidinski paša Osman Pazvanoglu buni se protiv Osmanske carevine; 1797. nestalo je Mletačke republike; 1798.-1800. Napoleon vrši invaziju na Egipat i zauzima ga nakratko; 1802.-1833. živi Husein kapetan Gradaščević; 1804. dolazi do Prvog srpskog ustanka; I804.-1820. kao posljedica Prvog i Drugog srpskog ustanka dolazi do trećeg genocida nad Bošnjacima ili generalnog trebljenja Turaka iz naroda; 1806.-1872. živi Omer paša Latas; 1806. Rusija napada na Moldaviju i Vlašku; 1807. jeničari zbog pokušaja reformi -nizami-džedid - svrgavaju Selima III; 1808.-1820. Austro-Ugarska otvara konzulat u Travniku; 1813. Bosanska vojska u nekoliko navrata pobjeđuje srbijansku vojsku; 1813.-1817. u Bosni hara velika kuga koja prepolovljuje Bošnjake i oni u Bosnu naseljavaju hrišćane iz Srbije, Crne Gore i istočne Hercegovine; 1814. dolazi do pobune Bošnjaka u Sarajevu i Mostaru protiv Porte zbog osjećaja napuštenosti; 1815. održava se Bečki kongres na kome Osmanska carevina gubi Besarabiju u korist Rusije, jonske otoke koji dobijaju samoupravu, Srbija stiče pravo na autonomiju, a engleski brodovi pravo prolaza kroz Dardanele; 1817. dolazi do pobune Sarajlija; 1817.-1898. živi drugi nastavljač Afganije i veliki teoretičar reformističke islamske misli Sejjid Ahmed Kan; 1818. dolazi do pobuna Travničana koji veziru uskraćuju snabdijevanje namirnicama; 1826. ukidaju se jeničari i uvode se obavezna redovna vojska u Turskoj carevini - Eškindži. Ta je vojska je uvedena po Uredbi - Tanzimati-Hajrija; 1829. sklapa se mir u Edini između Osmanske carevine prema kome Grčka stiče autonomiju, Vlaškoj i Moldaviji se priznaju privilegije, a Rusiji je ustupljeno ušće Dunava; 1830. Hattišerifom - sultanovim vlastoručnim potpisom - verificirane su odredbe Bečkog kongresa iz 1815. godine i tako Srbija postaje autonomna kneževina; 1830.-1867. traje četvrti genocid nad Bošnjacima, drugi na tlu Srbije; 1831.-1832. dolazi do pobune Bošnjaka na čelu sa Husein kapetanom Gradaščevićem protiv osmanske vlasti; 1831. u borbi protiv Sika u Indiji su, kao šehidi, živote položili mudžahidi i veliki alimi Sejjid Ahmed i Šah Ismail; 1833.-1851. sultan je Alibega Rizvanbegovića darovao činom paše, a Hercegovački je sandžak, pod njegovom upravom, izdvojio iz Bosanskog ejaleta u poseban mutesarrifluk; 1833. Hattišerif je dopunjen odlukom da će porez Srbije Osmanskoj carevini iznositi 2.300.000 groša i da će Bošnjaci biti iseljeni iz Užica, Šapca, Sokolja i Beograda u Bosnu. Za njih su Osmani sagradili dva naselja - Gornju i Donju Aziziju; 1837. na Ahiret je preselio osnivač reda Senusijja Ahmed Ibn Idris; 1839. Mustafa Rešid paša donosi Hattihumajun od Gilhane - ukaz o reformama; 1839.-1897. živi prvi islamski moderni politički mislilac i osnivač panislamizma Džemaluddin Afgani; 1844. Ruski car Nikolaj predlaže Engleskoj plan da se bolesnik na Bosforu (Osmanska carevina) raskomada tako da Balkan pripadne Rusiji, Egipat i Krit Engleskoj, dok bi Istanbul ostao slobodan grad. 1845.-1905. živi učenik i nastavljač Afganijeve teorijsko-političke misli Muhammed Abduhu; 1850. za bosanskog vezira i uspostavljača reda dolazi Omer paša Latas; 1851. sjedište Bosanskog ejaleta se iz Travnika premješta u Sarajevo; 1851.-1863. traje ustanak hrišćana u istočnoj Hercegovini na čelu sa Lukom Vukalovićem; 1853. Ruske trupe prelaze Prut, lijevu pritoku Dunava, i zauzimaju Vlašku i Moldaviju; 1853.-1856. pošto Rusi nisu prihvatili turski ultimatum o povlačenju, dolazi do trogodišnjega Krimskog rata; 1854. Engleska i Francuska sklapaju vojni savez sa Osmanskom carevinom i objavljuju rat Rusiji; 1855. Osmanskoj carevini se pridružuje i Kraljevina Sardinija; 1856. Krimski rat je završen Pariškim mirovnim ugovorom prema kojem su Rusiji vraćeni Sevastopolj i neka druga mjesta, a oduzeti su joj Besarabija i Moldavija. Rusija se morala odreći i protektorata nad dunavskim kneževinama koje su ostale pod suverenitetom Osmanske carevine. Osmani su zadržali Ikars; 1857. dolazi do velike pobune muslimana u Indiji protiv engleske vlasti koju je organizirao pokret Džihad na čelu sa indijskom ulemom; 1858.-1860. u Bosni se uspostavlja i telegrafski saobraćaj i veza sa Stambolom; 1858. Porta donosi Zemljišni (Ramazanski) zakon o kategorizaciji zemlje i kodifikaciji čitlučkih odnosa; 1859. donesen je zakon o čiflucima poznat kao Saferska naredba; 1861. Osmanska carevina je, pod pritiskom Rusije, morala priznati nezavisnu Rumuniju, a pod pritiskom Francuske nezavisni Liban; 1863.-1864. reorganizirana je i proširena Gazi Husrevbegova biblioteka; 1864. izvršena je kompletna teritorijalna reorganizacija Turskoga carstva, te su, umjesto dotadašnjih ejaleta, oformljeni vilajeti, a beglerbeg postaje valija; 1865. počinje se štampati novina Bosanski vjestnik, a kasnije i službeno glasilo Bosna; 1865. donesena je uredba o organizaciji Bosanskog vilajeta poznata pod imenom Vilajetski ustavni zakon; 1865. u Turskoj je formiran tajno revolucionarno društvo Nove Osmanlije; 1866. u Sarajevu je osnovana Vilajetska štamparija; 1867. pod pritiskom evropskih velesila osmanska vojska se povlači iz Beograda i drugih utvrđenih kasaba u Srbiji; 1875.-1878. dolazi do seljačko-hrišćanskog ustanka i velike tzv. istočne krize, prvo u istočnoj Hercegovini, a zatim u zapadnoj i istočnoj Bosni, Sandžaku i Makedoniji. Iza ustanka je stajala Srbija; 1876.-1878. Srbija i Crna Gora koriste Drugi srpski ustanak za peti genocid nad muslimanima u južnoj Srbiji, Nikšiću i istočnoj Hercegovini; 1876.-1938. živi idejno-politički osnivač Islamske Republike Pakistan i istinski filozof Muhammed Ikbal; 1877.-1878. dolazi do rusko-turskog rata koji se završava porazom Osmanlija; 1878. u martu dolazi do potpisivanja Sanstefanskog mirovnog ugovora, prema kome je Rusija od Osmanske carevine dobila Besarabiju, Kars, Ardahan i Batum. Osmanska carevina je trebala Rusiji platiti i veliku ratnu odštetu. Prema istome Ugovoru, Bugarskoj je, pored istočne Rumelije, dodijeljena sofijska oblast i veliki dio Makedonije, a Srbija i Crna Gora su proširene teritorijama u istočnoj Hercegovini i južnoj Srbiji na račun Osmanske carevine; 1878. pošto Njemačka i Austro-Ugarska nisu bile zadovoljne odlukama Ugovora u San-Stefanu, održan je Berlinski kongres od 13. juna do 13. jula. Na osnovu odluka Berlinskoga kongresa, Srbija i Crna Gora postaju potpuno nezavisne i proširuju svoj teritorij. Bosanski ejalet se dijeli tako da područje Bosne i Hercegovine dobiva Austro-Ugarska, a Novopazarski sandžak ostaje u sastavu Osmanske carevine. Uspostavljaju se autonomne kneževine Bugarske i istočne Rumelije. Rumuniji je vraćena sjeverna Dobrudža, u nadoknadu za veliki teritorij koji je dobila Rusija. Plovidba Dunavom postaje slobodna; 1878.-1910. traje šesti genocid nad Bošnjacima; 1878. od kraja jula do 20. oktobra Bošnjaci pružaju veliki otpor austrougarskoj okupaciji koja traje od 1878. do 1910. godine, 1879. potpisana je Istanbulska konvencija između Austro-Ugarske monarhije i Osmanske carevine kojom se Bošnjacima garantiraju osnovna prava; 1880. Austo-Ugarska usvaja Zakon o upravljanju Bosnom i Hercegovinom, 1880.-1889. na latinici su štampane Hermanove zbirke Muslimanskih junačkih pjesama; 1881. Tunis se potpuno izdvaja iz sastava Osmanske carevine; 1882. formira se Rijaset Islamske zajednice Bosne i Hercegovine i bira prvi reisu-l-ulema; 1882. Egipat se izdvaja iz sastava Osmanske carevine; 1885. dolazi do ustanka u istočnoj Rumeliji i njezina pripajanja Bugarskoj; 1885. u Sarajevu je formiran prvi Vakufski konvikt za školovanje učenika; 1887. na latinici je štampano i objavljeno Ljubušakovo Narodno blago; 1887. u Sarajevu je otvorena Šerijatsko-sudačka škola; 1888. Ljubušakovo Narodno blago je objavljeno na ćirilici; 1889. na Ahiret je preselio jedan od osnivača grupe i škole Ehlul-Hadisa u Indiji Hasan Kan; 1889.-1908. traje pokret Bošnjaka za vjersku i vakufsko-mearifsku autonomiju; 1892. u Sarajevu je otvorena Darul-Mu'allimin - srednja škola za vjeroučitelje; 1892. počinju sa radom reformirani mektebi iblidaije; 1896.-1897. dolazi do ustanka na Kritu i, Krit se, intervencijom velikih sila, izdvaja iz sastava Osmanske carevine; 1900.-1911. Bošnjaci štampaju petnaestodnevni list Behar za pouku i zabavu; 1903. formirano je kulturno-prosvjetno društvo Bošnjaka Gajret; 1906.-1907. dolazi do spontanih pobuna na tlu Turske - u Anadoliji, Erzurumu, Trabzonu i drugim mjestima; 1906. formirana je prva bošnjačka politička stranka - Muslimanske narodne organizacije (MNO) na čelu sa Alibegom Firdusom; 1907. ukida se službeni naziv bosanski jezik; 1908. Mladoturci preuzimaju vlast u Solunu i drugim mjestima i ubrzo svrgavaju Abdul Hamida. U zemlji stupa na snagu Ustav iz 1878. godine i vraća se parlamentarni život; 1908. formirana je Muslimanska napredna stranka (MNS); 1908. Austro-Ugarska koristi Mladotursku revoluciju i vrši aneksiju Bosne i Hercegovinu; 1909. sklopljen sporazum između Austro-Ugarske monarhije i Osmanske carevine o aneksiji Bosne i Hercegovine. Austro-Ugarska je, prema Sporazumu, platila Osmanskoj carevini 2,500.000 funti sterlinga i povukla svoje trupe iz Novopazarskog sandžaka; 1909. ozakonjen je Štatut za autonomnu upravu islamskih,vjerskih i vakitfsko-mearifskiii poslova u Bosni i Hercegovini; 1910. prema odredbama Štatuta, izabran je treći reisu-l-ulema Sulejman ef. Šarac; 1910. u Zemaljskom saboru je svečano proglašen Zemaljski ustav; 1912. balkanske pravoslavne zemlje - Srbija, Grčka, Bugarska i Crna Gora vode Prvi balkanski rat protiv Osmanske carevine, kako bi je potpuno istisnule sa Balkana; 1913. prema odredbama Londonskog mirovnog ugovora, nakon poraza Osmanska carevina se morala odreći najvećeg dijela posjeda na Balkanu. U skladu sa odredbama toga ugovora formirana je nova država - Albanija. Srbija i Crna Gora koriste Balkanske ratove za sedmi genocid nad Bošnjacima u Sandžaku i Crnoj Gori; 1913. vodi se Drugi balkanski rat između Bugarske na jednoj strani i Srbije, Crne Gore, Grčke, Rumunije i Osmanske carevine na drugoj strani; Rat je završen Mirovnim ugovorom u Bukureštu, prema kome je Makedonija podijeljena između Srbije i Grčke. Rumunija je dobila južnu Dobrudžu, a Turska Edenu; 1913. Džemaludin ef. Čaušević je izabran za četvrtog reisu-l-ulemu; 1917. Engleska objavljuje poznatu Balfurovu deklaraciju prema kojoj je Engleska vlada s čime se slažu i ostale sile Antante »sklona osnivanju nacionalnog ognjišta za jevrejski narod«, čime je naviješten kraj Palestinaca u Kanaanu –Felestini; 1918.-1941. Sirija je bila francuska mandatna teritorija. 1918.-1941. traje osmi genocid nad Bošnjacima (sa prekidima), posebno u Sandžaku i istočnoj Hercegovini; 1918. Saudijska Arabija i sjeverni Jemen stiču formalnu nezavisnost od Osmanskoga carstva, a stvarnu ovisnost od Engleske; 1919. vrši se ekonomski genocid nad Bošnjacima preko tzv. Zakona o agrarnoj reformi čime je ozakonjena hajdučija i pljačka Bošnjačke zemlje; 1919. u Sarajevu je (februar) osnovana Jugoslavensko-muslimanska organizacija (JMO) kao politička organizacija Bošnjaka; 1919. Afganistan se oslobodio engleske vlasti; 1919. u Sarajevu je osnovano udruženje Bošnjanki Osvitanje; 1920. vrše se izbori za Ustavotvornu skupštinu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca na kojima je JMO dobila 24 mandata u Bosni i Hercegovini, daleko više od bilo koje druge političke stranke; 1920. na inicijativu Mustafe Kemala bira se novi turski medžlis i sastavlja nova vlada u Ankari (na čelu sa Mustaforn Kemalom); 1920. desetog augusta, Porta, pritisnuta silama Antante potpisuje Mirovni ugovor u Sevru. Tačke Ugovora su slijedeće: - Saveznici će okupirati Istanbul, Bosfor i Dardanele, - U Turskoj se ponovno uvode kapitulacije, sva turska flota ima se predati saveznicima, a kopnena turska vojska ne smije brojati više od 50.000 vojnika, - Turska je obavezna da ustupi Grčkoj Trakiju s Galipoljerm, Izmir i Egejske otoke izuzev Dodekaneza i Rodosa, koji se ustupaju Italiji. Francuskoj se ustupa Sirija i Adamski vilajet, a Engleskoj Palestina i Irak, - Istočna Armenija stiče nezavisnosl, a Kurdi dobijaju autonomnost, - Turska priznaje protektorat Engleske nad Egiptom i Kiprom; 1921. godine vodi se veliki rat između Grčke i Turske u Anadoliji koji su Grci potpuno izgubili; 1922. sklopljeno je primirje između Grčke i Turske; 1922. Engleska je proglasila kraj svog protektorata u Egiptu i od tada je on nezavisan; 1922. ukinuta je Ustanova sultana u Turskoj; 1923. mirovnim ugovorom u Lozani priznata je nezavisnost Turske. Vraćena joj je Trakija do rijeke Marice, Edirna sa okolicom i sva područja u Anadolu s Izmirom i zapadna Ermenija. Turskoj je priznat suverenitet nad Istanbulom, Bosforom i Dardanelama, a kapitulacije su ukinute; 1923. osnovana je Velika medresa kralja Aleksandra u Skoplju; 1924. trećeg marta ukinut je Hilafet i od tada traje fasile-i hilafet - stanje bez halife -u islamskom svijetu; 1926. poslije svjetske muslimanske konferencije u Mekki osnovana prva međunarodna muslimanska organizacija-Mu'temer alemi islami (Svjetski muslimanski kongres); 1928. Hasan El-Bena osniva idejno-politički islamski pokret Muslimansku braća u Egiptu; 1929.-1931. vlast Kraljevine Jugoslavije propisuje način likvidiranja agrarne reforme čije su glavne žrtve bili Bošnjaci; 1930. Reis Čaušević je raznim pritiscima i ucjenama prisiljen da odstupi od funkcije i zatraži mirovinu; 1930. Zakonom o IVZ Kraljevine Jugoslavije ukinut je Štatut za autonomnu upravu islamskih i vakufsko-mearifskili poslova u Bosni i Hercegovini, 1930. izabran je, peti po redu, reisu-l-ulema Ibrahim ef. Maglajlić; 1930. devetoga jula donesen je prvi Ustav Islamske vjerske zajednice, drugi pravni akt poslije Štatuta; 1931. u Sarajevu je osnovana Viša škola – Alijja; 1931. dovršava se reforma školstva, mekteba, medresa! u njima se urodesvjetomi predmeti; 1933. počinje izlaziti službeno glasilo Vrhovnog islamskog starješinstva Glasnik; 1935.-1936. osniva se u Sarajevu Viša islamska šerijatsko-teološka škola (VIŠT); 1936. prema traženju dr. Spahe, kao uvjetu da bi ušao u koalicionu Vladu, izvršena je revizija zakonodavstva Islamske vjerske zajednice. Uredbom sa zakonskom snagom, dotadašnje zakonodavstvo Islamske vjerske zajednice je stavljeno van snage, reis Maglajlić je penzioniran i imenovan je naibu-reis Salih Safvet Bašić; 1936. u oktobru je donesen drugi Ustav IVZ u Kraljevini Jugoslaviji; 1937. osnovana je Isabegova Medresa u Skoplju; 1938. izabran je, šesti po redu, reisu-l-ulema Fehim ef. Spaho; 1941.-1945. četnički srpsko-crnogorski zločinci koriste priliku rata i čine deveti genocid nad Bošnjacima u kome je stradalo 103.000 Bošnjaka; 1941. Bošnjaci dižu glas (septembar - decembar) i pišu Rezolucije protiv fašističkih, ustaških i četničkih zločina i ustaju u zaštitu Bošnjaka, Srba, Jevreja i Roma; 1942. umire reis Spaho i za naibu-reisa ponovno dolazi Salih ef. Bašić; 1945. na inicijativu Egipta, i uz podršku Engleske, formira se Arapska liga za usklađivanje političke, kulturne, vojne i privredne saradnje medu arapskim zemljama; 1945.-1949. komunističke vlasti ukidaju sve kulturne, nacionalne i prosvjetne ustanove Bošnjaka, izuzev Gazi Husrev-begove medrese; 1945. pristalice Ahmeda Sukarna proglašavaju nezavisnost Indonezije. Slijedi bezuspješan rat Holandije i Engleske protiv Indonezije; 1946. Liban stiče nezavisnost, ali i dalje ostaje pod francuskim uticajem; 1946. Jordan je stekao nezavisnost Engleske; 1947.-1950. komunističke vlasti sude hiljadama Mladih muslimana, od kojih su neki osuđeni na smrt; 1947. diobom dotadašnje britanske Indije se, prema konfesionalnom ključu, formiraju dvije države - Indija i Islamska Republika Pakistan, sastavljena iz dva teritorijalno rastavljena dijela, zapadnog i istočnog, s tim što Kašmir, naseljen muslimanima, ostaje u sastavu Indije; 1947. izabran je, sedmi po redu, reisu-l-ulema u NFRJ Ibrahim ef. Fejić; 1947. usvojen je novi, četvrti po redu, Ustav IVZ u FNRJ; 1948. petnaestoga maja je proglašena država Izrael i dolazi do prvog arapsko-izraelskog rata; 1948.-1951. egipatske vlasti zabranjuju rad Muslimanske braće; 1949. Jordanu je pripao dio Palestine; 1950.-1955. Sudan se ujedinjuje sa Egiptom, ali poslije socijalističke revolucije proglašava nezavisnost; 1956. Engleska, Francuska i Izrael vrše invaziju na Sinaj; 1956. Maroko i Tunis stiču nezavisnost; 1956. Naser pokušava u da u krvi uguši Muslimansku braću i ubija njihovog najvećeg alima Sejida Kutba; 1958. Gvineja stiče nezavisnost; 1958.-1961. Sirija, Jordan i Egipat se ujedinjuju u Ujedinjenu Arapsku Republiku (UAR); 1960. Nigerija, Čad, Niger, Dahomej, Benin, Togo, Gornja Volta, Mali, Islamska Republika Mauritanija, Senegal, Obala Slonovače, Kamerun, Centralnoafrička Republika i Somalija stiču nezavisnost; osnovana je OPEC - Organizacija zemalja izvoznica nafte; 1961. Siera Leone i Tanzanija stiču nezavisnost; 1962. nakon osmogodišnje borbe Alžir stiče nezavisnost; 1962. osnovana Svjetska islamska liga (Rabita alemi isla- mi) u Mekki, kada je održana i prva svjetska konferencija ove organizacije. U februaru 1974. Rabita je primljena kao nevladina organizacija u OUN; 1964. počinje treći arapsko-izraelski rat; 1965. Gambija i Maldivska Republika stiču nezavisnost; 1965. Malezija postaje nezavisna samostalna zemlja; 1967. tokom mjeseca juna se vodi četvrti izraelsko-arapski rat; 1968. zapaljena džamija El- Aksa u Kudsu koju su Izraelci okupirali nakon tzv. junskog rata 1967.; 1968. počinje izlaziti list učenika Gazi Husrevbegove medrese Zem-Zem; 1969. donesen je novi, četvrti Ustav Islamske zajednice; 1969. u Rabatu, Maroko, 25. septembra, održan sastanak lidera muslimanskih zemalja, na kojem je ustanovljena zajednička organizacija islamskih i muslimanskih zemalja "Organizacija islamske konferencije" (OIC), a u martu 1970. u Džedi, Saudijska Arabija održan je prvi sastanak ministara vanjskih poslova članica novoosnovane organizacije; 1970. počinje izlaziti glasilo Udruženja Ilmijje (od 1980. godine Starješinstva IZ u Bosni i Hercegovini) muslimanske informativne novine Preporod; 1971. Ujedinjeni Arapski Emirati, Uman, Katar, Bahrejn i Bangladeš stiču nezavisnost; 1973. u oktobru se vodi peti izraelsko-arapski rat; 1973. Gvineja Bisao stiče nezavisnost; 1973. konferencija ministara finansija islamskih zemalja na zasjedanju u Džiddi donijela Deklaraciju o osnivanju islamske banke za razvoj koja je potom osnovana i počela s poslovanjem na bazi šeriata; 1974. Komorsko otočje postaje nezavisna država; 1975.-1987. izabran je (deveti po redu) reisu-I-ulema Naim ef. Hadžiabdić. 1977. otvoren je Fakultet islamskih nauka u Sarajevu; 1977. Džibuti stiče nezavisnost; 1984. Brunej stiče nezavisnost; 1987.-1990. za reisu-l-ulemu, desetoga po redu, izabran je Husejn ef. Mujić; 1990.-1993. Jakub ef. Selimovski je izabran za reisu-l-ulemu, jedanaestoga po redu;. 1990. Azerbejdžan, Kazahstan, Kirgizija, Uzbekistan i Turkmenistan stiču nezavisnost nakon raspada Sovjetskoga Saveza; 1990. Bošnjaci obnavljaju rad Kulturnog društva muslimana Preporod i Humanitarnoga društva Merhamet; 1993. Dvadeset i osmoga aprila, na Obnoviteljskom saboru, za reisu-l-ulemu svih Bošnjaka u svijetu (dvanaesti po redu) izabran je dr. Mustafa ef. Cerić. (Izvor: Mustafa Spahić, Povijest islama za I i II, III i IV razred medresa, Gazi Husrev-begova medresa i Rijaset Islamske zajednice , 1995., str. 296 -305, i 417-435, Hronologija važnijih događaja u istoriji islama, Takvim Udruženja ilmije, 1979, str. 327-331 )