Autor: Jusuf Džafić - 16.7.2024., Tuzla
Titula baškadune sultanije (osm. baş kadın) odnosno glavne kadune, glavne žene, tj. glavne sultanije, uvedena je otprilike vrijeme sultana Mustafe II (1695-1703). Tako je prva sultanija koja je ponijela dotičnu titulu bila upravo sultanija Saliha, žena Mustafe II.
Inače, titula kadune (osm. kadın) se počela upotrebljavati nezvanično početkom XVII stoljeća, dok se njeno zvanično korištenje veže za kraj istog stoljeća. Sultani su uglavnom imali četiri kadune istovremeno, s tim da je samo jedna od njih nosila titulu baškadune (glavne kadune). No, treba istaći kako titula baškadune nije bila istog ranga i moći kao prijašnja titula haseki sultanije.
Baškaduna, kao titula za glavnu sultaniju, upotrebljavala se do kraja Osmanske države, odnosno do 1924. godine.
Osmanska država je bila kosmopolitska država, pa stoga ne treba da čudi, kako su i baškadune sultanije bile različite etničke pripadnosti.
Kako bismo rasvijetlili ovu stranu osmanske historije, u nastavku ćemo ukratko predstaviti sve baškadune sultanije (njih 22).
Sultanija Saliha, poznata i kao Sebkati Saliha (1680-1739)[1], Srpkinja, žena Mustafe II (1695-1703, baškaduna sultanija u periodu: 1695-1703,
Emetullah Kaduna (?-1732), nepoznatog porijekla, žena Ahmeda III (1703-1730), baškaduna sultanija u periodu: 1703-1730,
Alidženab Kaduna (Alicenab Kadın), nepoznatog porijekla, žena Mahmuda I (1730-1754), baškaduna sultanija u periodu: 1730-1754,
Lejla Kaduna (Leyla Kadın, ?-1794), nepoznatog porijekla, žena Osmana III (1754-1757), baškaduna sultanija u periodu: 1754-1757,
Sultanija Mihrišah (Mihrişah, c. 1745-1805), Gruzijka, žena Mustafe III (1757-1774), baškaduna sultanija u periodu: 1758-1774,
Ajše Kaduna (Ayşe Kadın, ?-1775), nepoznatog porijekla, žena Abdulhamida I (1774-1789), baškaduna sultanija u periodu: 1774-1775,
Ruhšah Kaduna (Ruhşah Kadın), poznata i kao Hadži Hatidža Ruhšah Kaduna (Hace Hatice Ruhşah Kadın, ?-1808), nepoznatog porijekla, žena Abdulhamida I (1774-1789), baškaduna sultanija u periodu: 1775-1789,
Nefizar Kaduna, odnosno Nafizar Kaduna, odnosno Safizar Kaduna, odnosno Sefizar Kaduna (?-1792), nepoznatog porijekla, žena Selima III (1789-1807), baškaduna sultanija u periodu: 1789-1792,
Kaduna nepoznatog imena (?-iza 1859), nepoznatog porijekla, žena Selima III (1789-1807), baškaduna sultanija u periodu: 1792-1807,
Ševkinur Kaduna (Şevkinür Kadın, ?-1812), nepoznatog porijekla, žena Mustafe IV (1807-1808), baškaduna sultanija u periodu: 1807-1808,
Kaduna nepoznatog imena (?-1809), nepoznatog porijekla, žena Mahmuda II (1808-1839), baškaduna sultanija u periodu: 1808-1809,
Dilseza Kaduna (?-1816), nepoznatog porijekla, žena Mahmuda II (1808-1839), baškaduna sultanija u periodu: 1809-1816,
Kamerfer Kaduna (?-1823), nepoznatog porijekla, žena Mahmuda II (1808-1839), baškaduna sultanija u periodu: 1816-1823,
Nevfidan Kaduna, poznata i kao Hadžije Pertevpijala Nevfidan Kaduna (Haciye Pertevpiyale Nevfidan Kadın, 1793-1855), nepoznatog porijekla, žena Mahmuda II (1808-1839), baškaduna sultanija u periodu: 1823-1839,
Servetseza Kaduna (1823-1878), Čerkeskinja i kćerka čerkeskog kneza Mensura Temruka, žena Abdulmedžida I (1839-1861), baškaduna sultanija u periodu: 1839-1861,
Durrinev Kaduna (Dürrinev Kadın, 1835-1895), Gruzijka i kćerka Mahmud-bega Džiapš-Ipa, žena Abdulaziza (1861-1876), baškaduna sultanija u periodu: 1861-1876,
Mevhiba Kaduna (Mevhibe Kadın, 1835-1904), Gruzijka i kćerka Ahmed-bega Tarkanišvilija, žena Murata V (1876), baškaduna sultanija u periodu: 1876,
Nazikeda Kaduna (c. 1848-1895), Abhazijka i kćerka Arzakan-bega Canbe, žena Abdulhamida II (1876-1909), baškaduna sultanija u periodu: 1876-1895,
Bedrifelek Kaduna (1851-1930), Čerkeskinja i kćerka Mehmed-bega Kerzedža, žena Abdulhamida II (1876-1909), baškaduna sultanija u periodu: 1895-1909,
Kamures Kaduna, odnosno Gamres Kaduna, odnosno Kamres Kaduna, odnosno Kamus Kaduna (1855-1921), Čerkeskinja, žena Mehmeda V (1909-1918), baškaduna sultanija u periodu: 1909-1918,
Nazikeda Kaduna (1866-1941), Abhazijka i kćerka Hasan-bega Maršanije, žena Mehmeda VI (1918-1922), baškaduna sultanija u periodu: 1918-1922,
Šehsuvar Hanuma (Şehsuvar Hanım), odnosno Šehsuvar Kaduna (Şehsuvar Kadın, 1881-1945), Turkinja, žena Abdulmedžida II (1922-1924), baškaduna sultanija u periodu: 1922-1924.
[1] Napomena: U slučaju baškaduna sultanija, u zagradama navodimo godinu rođenja i godinu smrti, ukoliko su poznate, dok u slučaju sultana, u zagradama spominjemo godinu početka vladavine i godinu njenog završetka.