Šejhul islam Muhammed Ebussuûd Efendi, (30. decembar 1490. - 23. avgust 1574. godine) bio je osmanski hanefijski pravnik (fekih), tumač Kur’ana, (mufessir), muderris (profesor islamskih nauka), sudac (kadija), vojni sudija (kazasker) i vrhovni vjerski poglavar velike osmanske države (šejhul islam). Zvali su ga i Ebû Hanîfe-i sânî (drugi Ebu Hanife), muftilenâm, sultânu’l-mufessirîn, hâtimetu’l-müfessirîn, muallim-i sânî, allâme-i kul, hodža čelebi i el-İmâdi jer je njegova porodica bila iz turskog sela Imâda u blizini grada Iskilipa.
1545. godine, Sultan Sulejman Veličanstveni unaprijedio je šejh Ebusuuda na poziciju šejhul islama, vrhovnog suca i najvišeg vjerskog autoriteta osmanskog hilafeta. Na toj poziciji Ebussuud je ostao do svoje smrti.
Zajedno sa Sulejmanom Veličanstvenim, Ebussuud je reorganizirao osmansku jurisprudenciju i doveo je pod strožiju vladinu kontrolu, stvorivši pravni okvir koji je spojio šerijat i osmanski administrativni zakonik (qānūn). Dok je prethodno prevladavao običaj da suci mogu slobodno tumačiti šerijat i izdavati presude po ličnom nahođenju, Ebussuud je uspostavio okvir kojim je primorao suce da slijede kānūn-nāmu, zakonska pisma ili pravne smjernice u primjeni Allahova zakona.
Pored pravosudnih reformi, Ebussuud je upamćen i po velikom broju fetvi (pravnih decizija) koje su sakupljene u dvije glavne zbirke, Fetâvâ-ji Ebussuud i Mârûzât. Ebussuud Efendi je takođe pisao traktate o tesavvufu (sufizmu), arapskoj gramatici, tefsiru, Iršād el-‘akl el-selīm, te poeziju na perzijskom, arapskom i turskom jeziku, od kojih je najpoznatija Kasîde-i mîmijje.
Sahranjen je u dvorištu medrese koju je osnovao u okolini istanbulskog kvarta Ejjup.
(Ertan)
Comments