NAFILE-NAMAZI U HANEFIJSKOM MEZHEBU

Nafile-namazi su zapravo dobrovoljni namazi za čije obavljanje je obećana nagrada, a nisu propisani kao farz-namazi. Naime, nafile-namazi će na Sudnjem danu doći kao nadopuna farz-namazima, kao što je preneseno u sahih-hadisu koji je zabilježio Imam Ahmed, rahimehullah, u svom Musnedu.

Kod Hanefija nafile-namazi se dijele na dvije vrste:

a) Sunnet-namazi

b) Mendub-namazi

Sunnet-namazi se dijele na dvije vrste: sunneti-muekkede (pritvrđeni sunneti), koje je Resulullah, alejhis-salatu ves-selam, ustrajno obavljao i nije ih izostavljao osim u rijetkim slučajevima) i sunneti gajri-muekkede (nepritvrđeni sunneti), koje je Resulullah, alejhis-salatu ves-selam, ponekad obavljao, a ponekad izostavljao.

Sunneti-muekkede:

1. Dva rekata sunneta prije sabahskog farza, za koje Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem, kaže: „Dva rekata sabah-namaza vrjedniji su od Ovoga svijeta i svega što je na njemu.“ (Buhari)

2. Četiri rekata sunneta prije podnevskog farza ili prije džumanske hutbe, sa jednim selamom, kao što je preneseno od hazreti Aiše, r.anha, da je rekla: „Pejgamber, alejhis-salatu ves-selam, nije izostavljao četiri rekata prije podne-namaza i dva rekata prije sabah-namaza.“ (Buhari) Dakle, dva rekata sabahskog sunneta i četiri rekata podnevskih sunneta su navrjedniji sunnet-namazi.

3. Dva rekata sunneta poslije podnevskog ili džumanskog farza, s tim da je pohvalno klanjati i četiri rekata, jer je u sahih-hadisu preneseno da je Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Ko klanja četiri rekata prije i poslije podne-namaza, Allah će zabraniti Vatri da ga prži.“ (Ahmed, Tirmizi, Ibn Madže, Nesai)

4. Dva rekata sunneta poslije akšamskog farza, kao što je pouzdano preneseno od Vjerovjesnika, alejhis-salatu ves-selam, u poznatim hadiskim zbirkama.

5. Dva rekata sunneta poslije jacijskog farza, a u skladu hadisa koji bilježi Muslim: „Ko u toku dana i noći klanja dvanaest rekata namaza (pored propisanih) bit će mu zbog njih sagrađena kuća u džennetu!“ U Tirmizijinoj verziji navodi se pojašnjenje: „Ko u toku dana i noći klanja dvanaest rekata bit će mu sagrađena kuća u džennetu: četiri rekata prije i dva poslije podne-namaza, dva rekata poslije akšama-namaza, dva rekata poslije jacije-namaza i dva rekata prije sabah-namaza.“ 6. Dvadeset rekata teravih-namaza, kao što je zabilježio Muslim u svom „Sahihu“ da je hazreti Omer ibn El-Hattab, radijallahu anhu, zapovjedio da se klanja dvadeset rekata za imamom, u čemu su ga slijedili svi časni ashabi i upućene halife poslije njega.Sunneti gajri-muekkede:1. Četiri rekata prije ikindijskog farza, sa jednim selamom, za koje je Pejgamber, alejhis-salatu ves-selam, rekao: „Allah se smilovao čovjeku koji klanja četiri rekata prije ikindije-namaza!“ (Ahmed, Ebu Davud i Tirmizi koji kaže da je hasen. Ibn Huzejme kaže da je sahih.) Mogu se klanjati i dva rekata, a u skladu sa hadisom: „Između dva poziva (ezana i ikameta) ima namaz!“ (Bilježi ga Bezzar, a u njegovom lancu senalazi jedan prenosilac na kojeg imaju primjedbe, vidi: „Medžmeu-z-zevaid“, 2/231) 2. Četiri rekata prije jacije-namaza, sa jednim selamom, te četiri rekata poslije namaza, kao što je preneseno od hazreti Aiše, radijallahu anha, da je kazala: „Vjerovjesnik, alejhis-salatu ves-selam, nije klanjao samo jaciju-namaz (tj. farzove). Kada bi se vratio kod mene (tj. u kuću), klanjao bi još četiri ili šest rekata.“ (Ahmed, Ebu Davud, Nesai i dr.) 3. Evvabin-namaz, šest rekata poslije akšam-namaza, sa jednim, dva ili tri selama. Prenosi se od Ammara ibn Jasira, radijallahu anhu, da je Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Ko klanja šest rekata poslije akšam-namaza (tj. poslije farza), bit će mu oprošteni grijesi pa makar ih bilo poput morske pjene.“ (Taberani, vidi: „Medžemeu-z-zevaid“, 2/230; sličan hadis su zabilježili Tirmizi, Ibn Madže i Ibn Huzejme od Ebu Hurejre, vidi: „Et-Tergibu vet-terhib“, 1/404) 4. Duha-namaz, od četiri do osam rekata, kako se navodi u vjerodostojnim predajama. Vrijeme duha-namaza je pola sata nakon sabah-namaza pa do pred sami podne-namaz, a odabrano vrijeme je nakon četvrtine dana.

5. Dva rekata nakon uzimanja abdesta, a u skladu sa hadisom: „Neće niko uzeti abdest i lijepo ga upotpuniti, zatim ustati i klanjati dva rekata u kojima će biti prisutan svojim srcem, a da mu neće biti dosuđen džennet.“ (Muslim, Ebu Davud i dr.)

6. Tehijjetu-l-mesdžid, dva rekata prilikom ulaska u mesdžid (tj. džamiju), a skladu sa hadisom u kojem Resulullah, sallallahu alejhi ve sellem, kaže: „Kada neko od vas uđe u mesdžid, neka ne sjeda dok ne klanja dva rekata.“ (Muttefekun alejhi) Međutim, neće se klanjati u vremenu koje je pokuđeno za obavljanje namaza i kada uđemo u Mesdžidu-l-Haram (tj. u Harem Ka'be), jer je tehijjetu-l-mesdžid u Haremu – tavaf.

7. Tehedžud-namaz, tj. noćni namaz za koji je Pejgamber, alejhis-salatu ves-selam, rekao: „Najvrjedniji namaz nakon propisanih (farz) namaza je noćni namaz.“ (Muslim) „Klanjajte noćni namaz, jer su to činili dobri ljudi prije vas, i zato što vas približava vašem Gospodaru, briše vaše grijehe i odvraća od griješenja.” (Muslim) Mekruh je klanjati noćni namaz u džematu, jer to nije činio Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, i njegovi ashabi. Također, mekruh je klanjati „salatu-r-regaib“ u džematu, uoči prvog petka u mjesecu redžebu.

8. Istihara-namaz, tj. dva rekata namaza koji se klanjaju s namjerom traženja ono što je bolje od dva dobra, a nakon namaza se uči poznata „istihara-dova“ koja je prenesena od Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, preko Džabira ibn Abdullaha, radijallahu anhu. Ovu dovu su zabilježili petorica autora „Kutubu sitte“, osim Muslima. Mustehab je da se dova počne i završi sa zahvalom Allahu i salavatom na Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem.

9. Tesbih-namaz, četiri rekata na kojima se uči Fatiha i sura, sa jednim ili sa dva selama. Na svakom rekatu se uči po 75 tesbiha (Subhanallahi vel-hamdu lillahi ve la ilahe illallahu vallahu ekber!), što je ukupno 300 tesbiha. Ovaj namaz se prenosi u hadisu koji je zabilježio Tirmizi, od Abdullaha ibn Mubareka, jednog od učenika Ebu Hanife. Ovaj hadis je hasen (dobar) zbog mnogobrojnih verzija kojim je prenesen i griješi onaj koji ga smatra izmišljenim.

10. Hadžet-namaz, četiri ili dva rekata poslije jacije, koji se klanja u slučaju potrebe. Tirmizi bilježi hadis od Abdullaha ibn Evfa'a, radijallahu anhuma, koji je rekao: Kazao je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: „Ko bude imao neku potrebu kod Allaha ili kod nekog od sinova Ademovih, neka uzme abdest i lijepo ga upotpuni, zatim neka klanja dva rekata, zatim neka iskaže hvalu Allahu i donese salavat na Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, a zatim neka kaže… (potom je spomenuo dovu).“

(Izvori: Fethu-l-kadir, 1, 214-235; Tebjinu-l-hakaik, 1, 171-180; El-Lubab, 1, 91-94; Ed-Durru-l-muhtar, 1, 630-664. Navedeni izvori su prema djelu šejha Zuhajlija, Fikhu-l-islami ve edilletuhu, 2, 40-54.)

Priredio: Abdulaziz Rizvić