Papa Lav XIV tokom svoje posjete Turskoj donio je još jednu zanimljivu slučajnost!

Papa Lav XIV tokom svoje posjete Turskoj donio je još jednu zanimljivu slučajnost. Naime, 1054. godine, kada su se Istočna i Zapadna crkva potpuno razdvojile, papa je bio Lav IX. Sada, drugi Lav (papa Lav XIV) pokušava približiti Istočnu i Zapadnu crkvu.

Premještanje prijestolnice Rimskog Carstva u Istanbul 330. godine označilo je početak gubitka Rima kao jedinog vjerskog autoriteta. Kada je Konstantin Istanbul učinio glavnim gradom, i on je postao jedan od važnih crkvenih centara. Prva vjerska borba između Rima i Carigrada (Istanbula) pojavila se na saboru održanom 343. godine u Serdiki (današnjoj Sofiji). Nakon rasprava na tom saboru, Rim je, nastojeći zaustaviti uspon Carigrada, proglasio da je jedini nadležni autoritet u svim zvaničnim crkvenim pitanjima. Istočni biskupi, međutim, nisu priznali odluke sabora. Crkve u Konstantinopolisu i Rimu počele su se udaljavati jedna od druge.

Na Carigradskom saboru 381. godine, sazvanom od imperatora Teodozija I, na koji niko iz Rima nije bio pozvan, proglašeno je da je Istanbul, odmah nakon Rima, drugi po autoritetu. Nakon podjele Rimskog Carstva 395. godine, crkve su se počele oblikovati prema lokalnoj kulturi svojih područja.

Na Halkedonskom saboru 451. godine donesena je odluka da carigradska crkva ima iste povlastice kao i rimska.

Padom Zapadnog Rimskog Carstva 476. godine papa postaje jedini centar moći. Dok su se u Istočnoj crkvi vodile teološke rasprave, na Zapadu je zbog potrebe za očuvanjem reda u prvi plan došla disciplina. Tako je na Zapadu papa postao ključna sila, dok je na Istoku crkva potpala pod vlast cara.

Najvažniji prijelom između dviju crkava dogodio se 595. godine. Carigradski patrijarh Ivan IV prvi je put u historiji uzeo titulu „ekumenskog patrijarha“, tvrdeći da je Patrijaršija jedina i univerzalna crkva. Zapadni svećenici su ga kritikovali, ističući da se čak ni papa ne usuđuje koristiti takvu titulu.

Papa Urban II se 27. novembra 1095. godine, tokom Koncila u Clermontu, obratio ogromnom mnoštvu sastavljenom od svećenstva i naroda. Držeći jedan od najutjecajnijih govora srednjeg vijeka, pozvao je sve kršćane u Evropi da krenu u rat protiv muslimana kako bi povratili Svetu Zemlju. Svoj govor završio je povikom “Deus vult!” – “Bog to želi!”, čime je pokrenuo Krstaške ratove koji će trajati dvjesto godina. Tokom tih pohoda ubijene su stotine hiljada muslimana, kršćana i Jevreja. Države koje su krstaši osnovali na Bliskom istoku nestale su nakon višestoljetne borbe naroda, posebno Turaka.

Papa Lav XIV je, valjda pukim slučajem, 27. novembra – na 930. godišnjicu govora koji je pokrenuo Krstaške ratove – došao u našu zemlju.

(Prof.dr. Erhan Afyoncu, stručnjak za osmansku historiju, bivši rektor turskog nacionalnog Univerziteta za odbranu, tj. Univerziteta vojnih akademija)

Abdulaziz Rizvić