Muhjiddin ibn Arebi (1165–1240) – Život i djelo

Hanefijski mezheb
2 days ago
3 min read

Priredio: Ertan Č., dip. isl. nauka)

Rani život i obrazovanje

Muhyiddin Ibn Arabi rođen je 28. jula 1165. u gradu Murciji, tadašnjoj muslimanskoj pokrajini u Andaluziji (današnja Španija). Potjecao je iz ugledne arapske porodice plemena Ṭāʾī, a počeo je učiti u visoko razvijenom kulturnom centru Sevilji. U Sevilji proveo je oko trideset godina usavršavajući tradicionalne islamske nauke pod mentorima iz različitih tesavvufskih škola. Tokom mladosti Ibn Arebi je mnogo putovao po Iberijskom poluotoku i sjevernoj Africi u potrazi za uglednim sufijskim učiteljima. Živio je u okruženju koje je podsticalo razum i duhovnost, što je formiralo njegovu široku erudiciju i sklonost ka dubljem, ezoteričnom tumačenju vjere.

Putešestvije i sufijski razvoj

Kao mladić (oko 28. godine života, 1193. po miladu) Ibn Arebi je prvi put napustio Andaluziju i doputovao u Tunis u sjevernoj Africi. Nakon povratka u Španiju i nekolikomjesečnog boravka u Cordobi, 1200. godine dobiva božansku viziju u kojoj mu je naređeno da započne put prema istoku. Tako je 1201. stigao u Meikku na hadž (hodočašće), gdje je proveo oko tri godine. U Mekki se priključio zajednici sufija i započeo pisanje svog monumentalnog djela Al-Futūḥāt al-Makkiyya (Mekanska otkrića), koje će kasnije u Damasku dorađivati do 1238. godine.

Nakon mekanskog boravka, Ibn Arabi nastavlja rad na širenju svojih učenja. Putovao je kroz Siriju (posebno Alepo i Damask), Palestinu, Irak (Bagdad i Mosul) i Anadoliju. Godine 1206. pohodio je i Jerusalem te preko Egipta (uključujući Aleksandriju i Kairo) doputovao opet u Meku. Na kraju života, 1223. godine, trajno se nastanio u Damasku, gdje je predavao i pisao do smrti. U Damasku je 1229. dovršio Fuṣūṣ al-Ḥikam (Pečati mudrosti), a 1231. i 1238. objavio konačne verzije Al-Futūḥāt al-Makkiyya. Ibn Arabi je umro 16. novembra 1240. u Damasku (tada u okviru Ejjubidskog sultanata) u 75. godini života, gdje je i sahranjen u mezaristanu Banu Zaki, porodično groblje plemića Damaska, na brdu Kasijun, Salihija

Glavna djela

Ibn Arebi je bio izuzetno plodan pisac i mislilac. Njegova ključna djela uključuju:

Fuṣūṣ al-Ḥikam (Pečati mudrosti) – kompaktnu raspravu u kojoj tumači unutrašnja, ezoterična značenja poslanika i njihovih poruka. Ovo djelo iz 1229. često se smatra jednom od njegovih najvažnijih knjiga.
Al-Futūḥāt al-Makkiyya (Mekanska otkrovenja) – enciklopedijsko djelo od 560 poglavlja koje obuhvata ogromno duhovno i filozofsko znanje. Britannica opisuje Mekanska otkrića kao „djelo ogromnih razmjera, ličnu enciklopediju“ islamskih ezoteričnih nauka. U njemu Ibn Arabi sistematizuje svoje uvide o Bogu, stvaranju i čovjekovom putu k prosvjetljenju.
Doktrina wahdat al-wujud (jedinstva postojanja) – Ibn Arabi je prvi jasno formulirao ovo učenje po kome su sve stvari u svemiru manifestacije jedne jedinstvene Božanske stvarnosti. Time je dao nova tumačenja kosmologije islama i utjecao na kasnije filozofe i sufije širom svijeta.

Prema tradiciji, Ibn Arebiju se pripisuje čak oko 850 naslova djela, od kojih se otprilike 700 smatra autentičnim, a oko 400 je do danas sačuvano. Ali, moderna istraživanja, pak, sugeriraju da je izvornih tekstova mnogo manje, oko 300–350 različitih traktata prebrojao je Osman Jahia, autor znanstvene bibliografije njegovih djela.)

Utjecaj i nasljeđe

Muhjiddin Ibn Arebi smatra se jednim od najvećih mutesavvifa i filozofa islama. Stanford Encyclopedia of Philosophy opisuje ga kao “najvećeg od svih muslimanskih filozofa” koji je obuhvatio sve islamske nauke i sintetizirao ih na neviđeno dubok način. Sufijska tradicija mu je dodijelila nadimak Šejh al-Akbar („Najveći šejh“), pod čime ga i danas mnogi muslimanski učenjaci i zajednice smatraju velikim i uzoritim učiteljem. Ibn Arebijeva učenja o unutarnjoj dimenziji islama imala su snažan odjek u cijelom islamskom svijetu. Nakon njegove smrti, njegovi su spisi brzo dospjeli u rukopise učenjaka od Andaluzije do Indije, a djela su prevedena na perzijski, turski, bosanski, urdu i druge jezike. Njegovo nasljeđe nastavlja utjecati na mističku misao i duhovne škole širom svijeta, gdje se i danas proučavaju njegova djela i učenja.

Izvori:

Enciklopedijski tekstovi i istraživačke studije o Ibn Arabiju: