U Rijadu je umro vrhovni muftija Kraljevine Saudijske Arabije Abdulazīz ibn Abdullah

Danas, 23. septembra 2025. godine, u Rijadu je umro vrhovni muftija Kraljevine Saudijske Arabije Abdulazīz ibn Abdullah. Funkciju velikog muftije obavljao je od 1999. godine, a tokom više od dvije decenije važio je za neprikosnovenog autoriteta vehabijskog učenja. Njegova smrt označava kraj jedne duge epohe u kojoj je vehabijska elita čvrsto držala monopol nad tumačenjem islama u zemlji.

Abdulazīz ibn Abdullah bio je direktni potomak Muhammeda ibn Abdulvehhaba, osnivača vehabijskog pokreta iz Nedžda, kojeg sunijski učenjaci smatraju obnoviteljem haridžijskih ideja u 18. stoljeću. Upravo ta krvna linija, u skladu s tradicijom naslijeđivanja u Saudijskoj Arabiji, omogućila mu je da preuzme i zadrži najvišu vjersku funkciju u kraljevstvu.

Podsjetimo, savez između dinastije Sa‘ud i vehabijskog pokreta uspostavljen je još početkom 20. stoljeća nakon rušenja osmanske vlasti u Arabiji. Za ratne zasluge na strani Velike Britanije, klan Sa‘ud nagrađen je svjetovnom vlašću, dok su potomci ibni Abdulvehhaba dobili monopol na vjersko vođstvo. Taj savez, trona i minbera, opstaje do danas, a obje pozicije nasljeđuju se krvnim putem.

Nakon udruženog ratovanja klana Sa‘ud i sljedbenika vehabijskog učenja na strani Velike Britanije protiv osmanskog hilafeta, uslijedila je podjela moći koja će oblikovati političku i vjersku strukturu Arabije sve do današnjih dana.

Smrt vrhovnog muftije mogla bi otvoriti novo poglavlje u unutrašnjim odnosima između saudijske kraljevske porodice i vjerske elite. Dok jedni analitičari tvrde da će kraljevski dvor nastojati imenovati nasljednika iz iste loze, drugi ukazuju na to da se vlasti u Rijadu posljednjih godina suočavaju s pritiscima da se na ovu poziciju postavi učenjak iz redova hanbelijskog mezheba tj. ehli sunneta, pa bi izbor novog muftije mogao biti važan indikator budućeg kursa države.