Mohačka bitka - Osmanlije i Hrišćanski štit

Mohačka bitka (mađarski; mohácsi csata ili mohácsi vész; turski: Mohaç Savaşı ili Mohaç Meydan Savaşı) bitka je koja se odigrala 29 avgusta 1526. godine na Mohačkom polju gdje su Osmanlije u svega nekoliko sati pobijedile udružene evropske vojske pod vođstvom mađarskog kralja Lajoša II (Louis, Ludovik) od Mađarske.

Nakon što je završen rat sa Perzijom 1525. godine, sultan Sulejman Veličanstveni se odlučio za novi vojni poduhavat, koji je za cilj imao prodor u Panonsku niziju. Istaknutu ulogu u pripremanju planova za pohod imali su smederevski sandžakbeg Bali-beg Jahjapašić i bosanski sandžakbeg Gazi Husrev-beg. Dana 23. aprila 1526. sultan Sulejman, sa svojom vojskom od oko 100.000 ljudi i 300 topova, napušta Istanbul i kreće put velikog ugarskog carstva.

Evropske vojske su bile su sastavljene od 21 kraljevstva, od kojih su glavni:

Mađarska - Kingdom of Hungary

Hrvatska - Kingdom of Croatia

Češka - Kingdom of Bohemia

Njemačka - Holy Roman Empire

Bavarska - Duchy of Bavaria

Italija - Papal States

Poljska - Kingdom of Poland

Osmanlijska država tog perioda je nezadrživo rasla, kako na istoku, tako i na zapadu. Koristeći istočnjačku doktrinu brojčano velike i disciplinovane vojske čiju su osnovu činile relativno malobrojne elitne jednice, osvajali su teritoriju za teritorijom. Motivisani, vođeni kompetentnim oficirima i više nego sposobnim sultanima, bili su dostojan protivnik na svakom bojištu.

Ugarsko kraljevstvo XV vijeka se prostiralo od Šlezije na sjeveru do Dunava na jugu i od Karpata na istoku do današnje Slovenije na zapadu. Sa vojne tačke gledišta, Mađari su razvili sopstvenu doktrinu kombinujući Zapadne i Istočne elemente. Tako su pored teške konjice, simbola Zapadnog načina ratovanja, široko koristili i laku konjicu naoružanu lukovima i strelama. Takođe, respektivna ekonomska moć kraljevstva je omogućila najam sasvim dovoljnog broja plaćenika u vrijeme rata.

Turci su još 1521. godine zauzeli Beograd a pred samu bitku zauzeli su i strateške ugarske tvrđave u Slankamenu, Petrovaradinu, Iloku i Osijeku. Turska vojska 26. avgusta prelazi Dravu preko pontonskog mosta i dva dana kasnije stiže je do Mohača.

U krvavom boju Osmanlije su izvojevale brzu i potpunu pobjedu. U bitki je izginulo skoro cjelokupno visoko ugarsko plemstvo, najviši državni službenici, veliki župani, vojne starješine i crkveni velikodostojnici. Zadnji hrvatsko-ugarski kralj Ludovik II Jagelović, smrtno stradava kada se tokom bezglavog bijega s bojnog polja utapa u rijeci pod težinom sopstvenog oklopa.

‘Hrišćanski Štit’, kako su se združene krstaške armade zvale, slomljen je, što je otvorilo vrata u daljnja osmanlijska prodiranja u Srednju Evropu.

Mohačkom bitkom ugašena je, poslije više od 500 godina, samostalna srednjovekovna ugarska država, a nastupilo je vrijeme pojačanih unutrašnjih sukoba, koji će biti završeni 15 godina kasnije, konačnim turskim osvajanjem najvećeg dijela nekadašnje kraljevine Ugarske.

Osmanski bajrak u Bosni i Hercegovini

Zastava korištena tokom Mohačke bitke već gotovo pet stoljeća pomno se čuva u bosanskohercegovačkom gradu Tešnju, koja je tek prošle godine postala dostupna javnosti i jedan je od najvrednijih eksponata izloženih u JU Muzej Tešanj.

Skoro 500 godina, bajrak je bio vlasništvo tešanjske porodice Šehagić, čiji je predak bio učesnik Mohačke bitke. Zastava je čuvana u posjedu porodice te se prenosila kao nasljedstvo iz generacije u generaciju, na muške potomke. Kako nema više muških potomaka, odlučili su da zastavu poklone Muzeju Tešanj 2015. godine, da bi zastava bila dostupna i javnosti.

Priredio: E.Č.Zuhdija